1_تفکر در سیستم ها

دانلا میدوز

Thinking in Systems: A Primer

Donella Meadows

خانم دانلا میدوز علاوه بر اینکه یک متفکر سیستمی بزرگ و از شاگردان آقای فارستر بود، در زمینه‌های حمایت از طبیعت تلاش برای حفظ آن هم تلاش‌های بسیاری کرده است.

در کتاب “تفکر در سیستم‌ها” او متدولوژی خود را که در کتاب “محدودیت‌های رشد” هم از آن استفاده کرده است، توضیح می‌دهد. و اینکه چطور می‌توان آن را برای حل مشکلات با ابعاد بزرگ و مشکلات شخصی استفاده کرد.

با مثال‌هایی رایج و آمیخته با طنز برای مفاهیمی سخت مثل “حلقه‌های بازخور تقویتی”، بازخور منفی، حسابداری برای پاسخ‌های با تاخیر و … میدوز خوانندگان را به تدریج سمت راه‌‌های پیچیده‌ای می‌برد که حلقه‌های بازخور از آن طریق در طبیعت، سیستم‌های خود سازمانده را می‌سازند.

شاید یکی از نقاط قوت این کتاب همین نثر روان آن در عین مسائل بسیار مهم و پیچیده باشد. سیر آموزشی آن به نحوی است که خواننده پس از مطالعه به عینک جدیدی برای تحلیل مشکلات سیستم‌های اطراف خود و مداخله برای حل آن‌ها مجهز می‌شود.

2_پنجمین فرمان: هنر و عملیات سازمان یادگیرنده

پیتر سنگه

The Fifth Discipline: The Art & Practice of The Learning Organization

Peter M. Senge

قطعا لیستی از کتاب‌ها تفکر سیستمی را نخواهیم یافت که در آن کتاب پنجمین فرمان پیتر سنگه نباشد. در مجموعه کتاب‌های آقای سنگه شاید عبارت “تغییر به سمت یادگیرنده شدن” محور کلیدی باشد.

در کتاب پنجمین فرمان هم که در سال 1990 منتشر شده، ابتدا با مفهوم کلی سیستم و پنج فرمان تعامل با آن آشنا می‌شویم.

سپس به دلایل ناتوانی خود در مداخله موثر در سیستم‌های پیچیده اجتماعی و اقتصادی پی می‌بریم. در ادامه اصول اولیه تفکر سیستمی مطرح می‌شوند و آماده می‌شویم برای یادگیری آرکتایپ‌ها (الگوهای تکراری در سیستم‌ها؛ علی رغم تغییر شرایط). بقیه کتاب نیز به توضیح و نحوه استفاده از پنج فرمان برای داشتن سازمانی یادگیرنده می‌پردازد. که عبارتند از:

• تفکر سیستمی (Systems Thinking)
• تسلط شخصی (Personal Mastery)
• مدل ذهنی (Mental Model)
• چشم‌انداز مشترک (Shared Vision)
• یادگیری تیمی (Team Learning)

قطعا پنجمین فرمان با در برداشتن مثال‌های بسیار و زبانی ساده یک کتاب تفکر سیستمی غیر قابل چشم‌پوشی است.

3_تفکر سیستمی: مدیریت آشوب و پیچیدگی؛ پلتفرمی برای طراحی معماری سازمان

جمشید قراجه داغی

Systems Thinking, Second Edition: Managing Chaos and Complexity

Jamshid Gharajedaghi

بعید است که صحبت از دانشمندان سیستمی شود و نامی از جمشید قراجه داغی نشنویم. این مدیر و محقق ایرانی که از دوستان صمیمی راسل ایکاف بوده است با نگارش کتاب تفکر سیستمی : مدیریت آشوب و پیچیدگی نام خود را در تاریخ این دانش جاودانه کرده.

اگر به دنبال تغییر نگرش و بینش خود به کسب و کار، آن هم از دید کلان و بنیادین هستید این کتاب گزینه مناسبی است. خواندن نثر انگلیسی کتاب اندکی سخت است و به همین خاطر مطالعه متن فارسی هم نیازمند تمرکز و تامل می‌باشد.

متن با دلایل شکست سازمان‌ها موفق تاریخ شروع می‌شود و دید جامعی از سیستم‌های پیچیده و ویژگی‌های آن مهیا می‌کند. در ادامه هم رویکرد طراحی سیستم به عنوان راهکاری جدید برای حل مسائل سیستمی مطرح می‌شود و به کمک مثال‌هایی بیشتر تبیین می‌گردد.

4_مقدمه‌ای بر تفکر سیستمی عمومی

جرالد وینبرگ

An Introduction to General Systems Thinking

Gerald M. Weinberg

برای بیش از 40 سال این کتاب به عنوان مقدمه‌ای خلاقانه برای تئوری سیستم‌ها به شمار رفته است، که در آن کاربرهایی در علوم کامپیوتر و فرای آن وجود دارد. بعد از استفاده در دوره‌های دانشگاهی و سمینارهای حرفه‌ای در سرتاسر جهان، این اثر توانایی خود را در گشودن ذهن و تقویت نحوه تفکر ثابت کرده است.

کتاب ابتدا در 1975 به منتشر شد و در این 40 سال بیش از 20 مرتبه تجدید چاپ شده است. نوشته آن نثری شفاف دارد و از اصول اولیه جبری استفاده کرده تا رویکردی جدید نسبت به پروژه‌ها، محصولات، سازمان‌ها و در کل هر نوعی از سیستم داشته باشد.

دانشمندان، مهندسین، رهبران سازمانی، مدیران، پزشکان، دانشجویان و متفکرین در هر حوزه‌ای می‌توانند از این کتاب برای جهت دهی به مدل ذهنی خود برای حل مسائل استفاده کنند.

گفتنی است زمانی که نویسنده این کتاب را نگارش کرده است، تجربیات تخصصی در زمینه برنامه‌نویسی، مدیریت، تدریس در دانشگاه و مشاوره می‌داشته. تاکنون نیز حدود 40 کتاب توسط او به رشته تحریر درآمده است.

کتاب مقدمه‌ای بر تفکر سیستمی عمومی با تصاویر کاربردی، تمارین متعدد انتهای فصول و ضمیمه‌ای در ارتباط با ایده‌های ریاضی حل مسئله، می‌تواند ابزاری قدرتمند در کار با مسائل، سیستم‌ها و راه‌حل‌ها باشد.


آموزش تفکر سیستمی در همدان
طراحی سایت در همدان



سایت اصلی : آکادمی مهراز

تفکر سیستمی چه مزایا و معایبی دارد؟

تفکر سیستمی نوعی روش برای برطرف کردن مشکلات یک کسب و کار است. در این روش بجای تمرکز بر روی هر فرد، تمرکز بر روی کل مجموعه گذاشته می شود. از مزایای تفکر سیستمی این است که شما می توانید مشکلاتی که به دلیل نحوه کنار هم قرار گرفتن و چیدمان بخش های مختلف کسب و کار شما به وجود آمده است را ببینید. از معیایب آن نیز می توان به این اشاره کرد که رسیدن به تفکر سیستمی به خصوص در یک کسب و کار بزرگ آسان نیست.

چندی پیش به طور مفصل درباره اینکه تفکر سیستمی چیست مقاله ای منتشر کردیم. در این مقاله نیز قصد داریم تا به طور کلی به معایب و مزایای تفکر سیستمی بپردازیم.

عملکرد تفکر سیستمی چگونه است؟

قاعده اصلی تفکر سیستمی این است که همه چیز بهم مرتبط است. هنگامی که سعی می کنید عملکرد شرکت و کسب و کار خود را افزایش دهید، راه ساده ای که وجود دارد این است که بر روی هر یک از کارکنان و یا بخش های مختلف به صورت جداگانه و تک به تک تمرکز کنید.

با این حال، کسب و کار شما چیزی بیشتر از خلاصه ای از بخش های مختلف آن است. در کنار یکدیگر، این بخش ها به روش های جدید و پیچیده ای عمل می کنند.

یک خودرو می تواند مثال خوبی از نحوه عملکرد تفکر سیستمی باشد. یک خودرو دارای صد ها قطعه، شامل چرخ ها، فرمان و دنده ها می باشد، اما تنها در صورتی یک ماشین به خوبی کار می کند که تمام قطعات آن با یکدیگر همکاری داشته باشند.

اگر تمامی قطعات در شرایط مطلوبی قرار داشته باشند، اما به خوبی با یکدیگر همکاری نکنند، خودروی شما کار نخواهد کرد.

جمله ی معروفی در خصوص هماهنگی و سیستماتیک بودن وجود دارد که از بوداییان (چهارمین مذهب بزرگ دنیا) و پیروان آنها نقل می شود که می گوید:

تمامی چیز هایی که به وجود می آیند و از بین می روند به دلیل هماهنگی میان علت و معلول هاست. هیچ چیز نمی تواند کاملا به تنهایی وجود داشته باشد؛ بلکه همه چیز با دیگری در ارتباط است.

مزایای تفکر سیستمی

بهترین راه برای پی بردن به مزایای تفکر سیستمی و سهم آن در بهبود عملکرد یک کسب و کار استفاده از مثال است. فرض کنید شما یک سیاست بازاریابی بسیار جسورانه را برای کمپانی خود بکار گرفته اید و به صورت موفقیت آمیزی درحال افزایش مشتریان خود می باشید. بخشی از این سیاست شامل وعده ی شما برای ارائه خدمات سریع و با کیفیت به مشتریان است، اما مشتریان میگویند که شما آن را عملی نمی کنید.

اگر مدیریت سازمان یا شرکت از یک روش جزئیات محور استفاده کند، در می یابد که قطعا مشکل از بخش خدمات مشتریان است و سعی می کند آن را برطرف کند. اما اگر از تفکر سیستمی استفاده کند، یک دید و تصویر کلی به دست می آورد و می فهمد که مشکل شرکت، هم مرتبط به بخش مشتریان و هم بخش بازاریابی است.

بخش بازاریابی وعده و قول هایی بیش از توان بخش مشتریان می دهد، و بخش مشتریان نیز راهی برای بهبود وضعیت پیدا نمی کند.

از اصلی ترین مزایای تفکر سیستمی این که به تمامی جوانب نگاه می کند. به عنوان مثال، اگر شما درحال بررسی و تصمیم گیری برای اینکه به کارکنان خود اجازه دورکاری بدهید یا خیر باشید، تفکر سیستمی در اینجا بر روی تاثیرات مختلفی که اینکار روی شرکت شما می گذارد تمرکز می کند:

• افزایش روحیه کارکنان، که می تواند باعث افزایش وفاداری آنها به شما شود.
• افزایش کارآمدی به دلیل کاهش زمان رفت و آمد.
• کاهش هزینه ها در صورتی که شما فضای کافی برای تمام کارکنان نداشته باشید.
• نظارت کمتر بر روی کارکنان.
• امکان به وجود آمدن خطرات امنیتی.

بررسی بازخورد ها و الگو ها

یکی دیگر از مزایای تفکر سیستمی این است که شما می توانید الگو ها و فیدبک های مربوط به همکاری کارنان، تیم های پروژه ای و بخش های مختلف را بهتر رصد کنید. یک الگو یا حلقه بازخوردی زمانی به وجود می آید که بخش های مختلف شرکت شما رفتار های مثبت یا منفی یکدیگر را تقویت کنند.

برای مثال، تصور کنید که مدیر یک پروژه از یکی از اعضا بخواهد که وقت بیشتری را در اختیار آنها باشد، که این امر باعث اختلال در کار معمولی و عادی او می شود. همچنین مسئول یا سوپروایزر کلی آن فرد نیز از او انتظار کار بیشتری داشته باشد که همین امر باعث ضعف عملکرد تیم پروژه می شود. از اینجا درگیری و هرج و مرج شروع می شود.

در اینجا مشکل تنها سوپروایزر و یا مدیر پروژه نیست، بلکه مشکل در خصوص نحوه همکاری و تعامل آنهاست. در اینجا تفکر سیستمی می تواند به شما یک تصویر کلی درباره مشکل ارائه کند، که اولین قدم برای برطرف کردن آن است.

چالش هایی که در خصوص تفکر سیستمی وجود دارد

همانند دیگر روش ها و ایده های مدیریتی، تفکر سیستمی نیز یک معجزه برای برطرف کردن مشکلات کسب و کار ما نیست. پیش از بکار گرفتن، باید تمامی معیاب و مزایا تفکر سیستمی را مد نظر داشته باشیم.

از بزرگترین مزایای تفکر سیستمی می توان به این اشاره کرد که این روش برای پیدا کردن مشکلات یک شرکت یا کسب و کار بسیار عالی عمل می کند. و بزرگترین عیبی که این روش دارد این است که بکار گیری آن به طرز موفقیت آمیز کار سختی است.

در یک استارتاپ کوچک، شاید به کار گیری این روش کار آسانی باشد چرا که کل افراد مجموعه یک تیم کوچک را تشکیل می دهند. اما وقتی که یک شرکت رشد می کند، شرایط پیچیده تر می شود و داشتن یک دید سیستمی نسبت به همه چیز کار سخت تری خواهد بود چون در این شرایط بخش های مختلف، شعبات و پروژه ها تا حدی به صورت مستقل کار می کنند که باعث می شود به دست آوردن تمامی اطلاعات کار سختی باشد.

یکی دیگر از معایب تفکر سیستمی این است که این روش به تنهایی ابزار خوبی برای برطرف کردن بحران های شدید نیست.

برای مثال، اگر شخصی از یک حمله قلبی رنج ببرد، اگر چه تفکر سیستمی می تواند برای تغییر سبک زندگی، رژیم غذایی و داروها مفید باشد، اما تنها زمانی مفید است که این بحران برطرف شود. به همین ترتیب، تفکر سیستمی به تنهایی بهترین ابزار ممکن برای زمانی که کسب و کار شما در شرایط اورژانسی و بحرانی شدید است، مفید نخواهد بود.


آموزش تفکر سیستمی در همدان
طراحی سایت در همدان


سایت اصلی : آکادمی مهراز